در حال حاضر با وجود فعالیت تعداد بی شماری از سایتها مشاهده می‌کنیم که فقط تعداد کمی از آنها با اقبال عمومی مواجه شده، مخاطبان زیادی پیدا می‌کنند و بسیاری از سایتها در همان مرحله اولیه طراحی و راه‌اندازی به دلیل نداشتن بیننده و مخاطب کافی به شکل غیرفعال باقی می‌مانند. راز موفقیت و شکست وب‌سایت‌ها چیست؟
به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، شهناز علی محمدی، سردبیر پایگاه خبری وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال در مقاله ای به چگونگی طراحی یک سایت موفق و بایدها و نبایدهای آن پرداخته است:
«امروزه ظهور اینترنت و شبکه‌های پیوسته رایانه‌یی، تمام ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داده است به نحوی که شاهد طراحی و راه‌اندازی سایت‌های بیشماری در حوزه‌های مختلف خبری، اطلاع‌رسانی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، تبلیغاتی و سایر حوزه‌ها هستیم.
شاید یکی از مهمترین دلایل راه‌اندازی سایتها، دردسترس بودن و کم هزینه بودن آنها در مقایسه با روزنامه‌ها و نشریات چاپی است. برای یک سایت فقط کافی است هزینه‌های بسیار پایین برای طراحی سایت و نگهداری آن پرداخت شود و بعد از آن درطول فعالیت سایت، هزاران و یا میلیون‌ها کاربر می‌توانند بارها و بارها از آن بازدید کنند.
در ارائه تعریفی ساده از سایت وب می‌توان گفت: سایت وب مجموعه‌ای از صفحات مرتبط به یکدیگر است که انبوهی از اطلاعات را در قالب متن، تصویر، صدا و فیلم در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.
اما در حال حاضر با وجود فعالیت تعداد بیشماری از سایتها مشاهده می‌کنیم که فقط تعداد کمی از آنها با اقبال عمومی مواجه شده مخاطبان زیادی پیدا می‌کنند و بسیاری از سایتها در همان مرحله اولیه طراحی و راه‌اندازی به دلیل نداشتن بیننده و مخاطب کافی به شکل غیرفعال باقی می‌مانند.
در این مطلب سعی داریم به طور اجمالی عواملی را که در موفقیت سایتها نقش موثری دارند، بررسی نماییم.
نکاتی که در طراحی سایت باید رعایت شود:
به طور کلی نکات فنی که در طراحی سایتها باید رعایت شود در چهار محور شامل در دسترس بودن، هویت، مرور در سایت و محتوا قابل بررسی است که به طور اجمالی به آنها می‌پردازیم:
۱- دسترسی:
سرعت لود صفحات: هر چه سرعت لود سایت شما کمتر باشد بازدیدکننده کمتری را از دست می‌دهید. ممکن است تعداد زیادی از بازدیدکنندگان سایت شما اینترنت پر سرعت داشته باشند ولی باید مراعات کسانی که از اینترنت‌های با سرعت کمتر استفاده می کنند را بکنید.
تناسب کنتراست رنگ متن و رنگ پس زمینه: رنگهای تیره به نظر زیبا و سنگین می رسد ولی کسی دوست ندارد چشم خود را برای خواندن مطالب سایت شما از دست بدهد. هنوز هم متن سیاه روی زمینه سفید بهترین گزینه است.
اندازه فونت ها و فاصله خطوط: اندازه فونت ها باید به اندازه‌ای باشد که متن خوانا باشد. استفاده از متن‌های با فونت بزرگ یا خیلی کوچک برای بازدیدکننده آزار دهنده خواهد بود . مطمئن شوید که فاصله بین خطوط کافی است.
متن جایگزین برای تصاویر: متن های جایگزین یا آلترناتیو ممکن است تاثیری به حال بازدیدکننده نداشته باشد ولی روبوت های موتورهای جستجو از این متن ها برای تشخیص تصویر استفاده می کنند.
طراحی صفحه خطای ۴۰۴: صفحه خطای ۴۰۴ صفحه‌ای است که شما به دنبال آن می‌گردید و در حال حاضر ممکن است تغییر آدرس داده و یا از سایت حذف شده باشد. طراحی این صفحه به بر گرداندن کاربر به سایت شما و استفاده از سایر بخش های سایت کمک می‌کند.
۲- هویت
قراردادن لوگوی سازمان در مکان مناسب: قراردادن لوگو یا آرم شرکت یا سازمان شما در جای مناسب باعث آشنا تر شدن کاربر با نام برند و آرم شما خواهد شد.
صفحه اصلی در پنج ثانیه قابل فهم باشد: کاربر باید بتواند ساختار سایت شما را در پنج ثانیه در صفحه اصلی تشخیص دهد. یعنی جان کلام را دریابد. برخی از سایتها به قدری شلوغ و درهم است که بازدیدکنندگان را دچار سردرگمی می‌کند.
مسیر آسان برای دستیابی به صفحه اطلاعات سازمان: کاربر به راحتی باید بتواند صفحه اطلاعات سازمان یا همان صفحه «درباره ما» را پیدا کند. معمولاً قسمت «درباره ما» در بالای سایت و جایی که براحتی قابل دسترسی است، تعبیه می‌شود.
مسیر آسان برای صفحه اطلاعات تماس: یکی از ویژگی‌های سایت‌های موفق، ارتباط و تعامل دوطرفه با مخاطبان است.
۳ – مرور در سایت
منوی اصلی به راحتی قابل تشخیص باشد.
نام صفحات به راحتی قابل تشخیص باشد.
تعداد دکمه ها و لینک ها معقول باشد.
لوگوی سازمان یا شرکت به صفحه اصلی لینک شده باشد.
لینک ها قابل تشخیص باشند. استفاده از رنگ آبی برای لینک ها به این کار کمک می کند.
بخش جستجو، دسترسی به بخشهای مختلف سایت را آسان می کند.
۴- محتوا
تیترها قابل تشخیص باشد.
محتوا در قالب درست قرار گرفته باشد. بهتر است سایت به گونه‌ای طراحی شود که اکثر کاربران بتوانند سایت را به صورت صفحه کامل مشاهده کنند.
رنگها و سبک ها با هم همخوانی داشته باشند. مثلا اگر تیتر ها را قرمز طراحی کرده اید لینک ها هم قرمز باشند.
استفاده کم از حروف پررنگ و ایتالیک
استفاده کم از تبلیغات و پنجره های پاپ آپ . سعی نکنید تبلیغات را به زور به خورد کاربر بدهید.
کپی نکردن مطالب تکراری در سایت.
لینک های کاربردی به صفحات سایت.
عنوان صفحه باید در یک جای مشخص و ثابت باشد.
مشخصاتی که یک وب سایت نباید داشته باشد:
عموماً وقتی از سایت شما صحبت می‌شود، نباید هیچ کم و کسری در آن وجود داشته باشد. اما خیلی کم به آن چه که نباید در وب‌سایت باشد، پرداخته شده است. این مساُله تاُثیر منفی بر عملکرد سایت دارد، زیرا برنامه‌ریزی ضعیف و غافل شدن از سایت، ممکن است به از دست دادن مخاطبان، ترافیک کم و سایر مشکلات منجر شود.
البته این مشکلات قابل جلوگیری هستند.
عواملی که باید از آنها اجتناب کنید:
۱- گذاشتن عکس خود در صفحه‌ی اصلی.
با وجود آن که عکس شما یک نوع خوشامدگویی به بازدیدکنندگان شمار می‌آید، برخی کارشناسان عقیده دارند، این عکس، دلیل حضور بازدیدکنندگان را در سایت شما کم رنگ می‌کند. لارینا کیس، رییس بخش کارشناسی موفقیت و عملکرد یک موسسه‌ی مشاوره در فیلادلفیا در این‌باره می‌گوید:”دیدن این عکس، مانند ملاقات یک شخص جدید است و به جای پرداختن به مسایل بازدیدکنندگان، مثل این است که به آنها بگویید:”من چقدر در عکس، عالی هستم“. وب سایت شما باید تماماً درباره‌ی بازدیدکننگان باشد و نه در مورد شما. قبل از هر چیز باید آنها را به سایت، علاقمند کنید“.
۲- زیاده روی در پخش قطعات دیداری و شنیداری.
این مورد شامل هر قطعه‌ی دیدنی و شنیدنی می‌شود. از یک طرف تصاویر متحرک گیج کننده در صفحه‌ی اصلی و از طرف دیگرهر نوع عکس از مخاطبان گرفته تا هر نوع عکس مورد علاقه مورد اول چیزی بیش از بهره‌گیری بیهوده از فن‌آوری جدید نیست و مثال آخر، گمراه شدن از مسیر فعالیت‌های حرفه‌ای است. گذشته از این، بارگذاری موسیقی‌های پرزرق برق و پر سر و صدا مدت زیادی طول می‌کشد و همین امر، بازدیدکنندگان سایت شما را فراری می‌دهد.
۳- البته این مساُله تا حد زیادی به ماهیت وب سایت، شغل و کنارآمدن شما با قضایا بستگی دارد. در هر صورت ضروری است، که مطالب وب سایت خود را خوب بررسی کنید تا اطلاعاتی که به مسایل شخصی و مسایل امنیتی لطمه وارد می‌کند، و همچنین مورد علاقه‌ی هکرها است در آن موجود نباشد. در ابتدایی‌ترین مراحل، باید از گذاشتن عکس‌ها، نشانی‌های ایمیل و جزییات شخصی کارکنان در وب سایت خودداری کنید.
۴- سخنان نامفهوم و کلمات فنی پیچیده.
هدف اصلی بیشتر وب سایتها آگاه ساختن مخاطبان از نحوه فعالیت‌های سایت و چگونگی ارائه خدمات و تولیدات به مشتریان است. وقتی در سایت خود از زبانی فنی یا اصطلاحاتی نامفهوم استفاده می‌کنید به طوری که اکثر مردم از درک آنها عاجزند در حقیقت به کار بیهوده‌ای دست زده‌اید. از بیانی شیوا و مستقیم استفاده کنید.
شرهورویتس، متصدی امور تبلیغات و نویسنده‌ی کتاب «اصول کسب درآمد: بازاریابی با رعایت حقوق مشتری» در این باره می‌گوید: استفاده از کلمات پیچیده یا زیاده گویی در اینترنت امری عادی است. اما این مسأله با صداقت، کیفیت محصولات و درستکاری فعالیت‌های شما مغایرت دارد.
۵- مکان‌های گفتگوی بدون نظارت.
اگر قصد دارید یک محیط گفتگو ایجاد کنید، از یک ناظر برای پذیرفتن موارد احتمالی استفاده کنید به این ترتیب از هرز نامه‌ها، درخواست‌های خلاف عرف، نقض حریم امنیتی و سایر درد سرها دوری می‌کنید.
۶- لینک‌های به درد نخور و مطالب قدیمی.
هیچ چیز به اندازه اطلاعات نامربوط و قدیمی بازدید کنندگان سایت را گمراه نمی‌کند. همین اتفاق در مورد لینک‌هایی صادق است که افراد را به صفحات غلط هدایت می‌کند. به طور منظم سایت خود را بررسی کرده و لینک‌های تغییر یافته و از رده خارج را شناسایی کنید.
علاوه بر شاخص‌ها و نکاتی که در طراحی موفق یک سایت به آنها اشاره کردیم، موضوعاتی از قبیل قرار گرفتن سایت در موتورهای جست و جو، تطابق سایت با مرورگرهای وب و نیز مدت زمان بارگذاری سایت از جمله موضوعات مهمی است که در موفقیت سایتها نقش مهمی دارند که در زیر به طور مختصر به تشریح آنها می‌پردازیم:
بهینه سازی برای موتورهای جست وجو
بهینه سازی وب سایت ها برای قرارگیری در صدر فهرست موتورهای جست وجو تقریباً تبدیل به یک علم مجزا شده است که می تواند در موفقیت وب سایت سهم بسزایی ایفا کند. یکی از مواردی که می تواند در قرارگیری وب سایت در صدر فهرست موتورهای جست وجو مهم باشد، رعایت کردن استانداردهای کدنویسی وب سایت است.
موتورهای جست‌وجو به صورت خودکار در اینترنت به دنبال وب سایت ها و قرار دادن اطلاعات آنها در بانک های اطلاعاتی خود هستند. اگر در این حین توسط کدهای نوشته شده در سایت سردرگم شوند، از آنها می گذرند و یا اعتبار سایت را پایین می‌آورند. موتورهای جست وجو به زیبایی سایت، تصاویر متحرک و یا ظاهر فوق العاده اهمیتی نمی دهند. آنها به طور خودکار تنها متون سایت را می خوانند. البته این بدان معنی نیست که وب سایت نمی تواند زیبا و جذاب باشد، اما باید استانداردهای اصلی طراحی وب سایت در آنها رعایت شود.
تطابق با مرورگرهای وب
در حال حاضر بیشتر کاربران اینترنت از Internet Explorer برای بازدید وب سایت ها استفاده می کنند. اما این بدان معنی نیست که وب سایت تنها باید برای این مرورگر طراحی شود. اینترنت یعنی آزادی و هر کاربری می تواند از هر مرورگری که بدان علاقه دارد استفاده کند. متاسفانه از آنجا که طراحی وب سایتی که در تمام مرورگرها به درستی نمایش داده شود کار ساده ای نیست، بیشتر طراحان وب آن را نادیده می گیرند. اما این مساله روز به روز از اهمیت بالاتری برخوردار می شود، چرا که کاربران Internet Explorer در حال کاهش و کاربران دیگر مرورگرها در حال افزایش هستند. مطمئن شوید که وب سایتی که برای شما طراحی خواهد شد با همه مرورگرهای مطرح از قبیل نگارش‌های مختلف Internet Expelorer ، FireFox، Opera و … کار کند و دارای ظاهر یکسان در تمام آنها باشد.
زمان بارگذاری کامل سایت را چک کنید
سرعت نمایش وب سایت در مرورگرها یکی از عوامل مهم در یک وب سایت موفق است. به طور متوسط اگر یک وب سایت بیش از ۱۰ ثانیه برای بارگذاری زمان لازم داشته باشد، برای هر ثانیه اضافه احتمال اینکه برخی از بازدیدکنندگان را از دست بدهید وجود دارد. در طراحی وب سایت باید تمام فاکتورها مانند کم حجم کردن تصاویر، بهینه سازی دسترسی به بانک های اطلاعاتی، کوچک کردن کدهای نوشته شده و … مدنظر قرار گیرد. هر چند این کارها زمان بر است اما نتیجه حاصله تاثیر بسیار زیادی در اعتبار سایت دارد.
به عبارتی اهمیت عنصر «سرعت» در مباحث ویژگی‌های خبر به آن پرداخت می‌شود در بارگذاری اخبار نیز نقش عمده‌ای ایفا می‌کند.
جمع‌بندی:
آنچه مسلم است ظهور وب را می توان منشا یکی از مهمترین تحولات عصر حاضر در عرصه ارتباطات دانست. با ظهور اینترنت و به ویژه پیدایش شبکه جهانی وب، انقلابی گسترده در ارائه خدمات اطلاع رسانی به کاربران رخ داده است، به گونه ای که هم اکنون حجم وسیعی از اطلاعات از طریق وب سایتها قابل دسترسی است. بدیهی است در چنین شرایطی تمامی سازمانهای پویا، در میان مجموعه تدابیری که به منظور حفظ استحکام روابط خود با مخاطبان خویش اندیشیده اند، استفاده از اینترنت و امکان آن را، به عنوان یکی از مناسبترین، سریع ترین و در عین حال ساده ترین راه ها جهت ایجاد ارتباط دوسویه میان سازمان و کلیه افراد و نهادهای ذینفع برگزینند.
گسترش عملکرد کیفیت در خصوص طراحی وب سایت، اطلاعات و داده های خاصی را می تواند ایجاد کند که در صورت استفاده تاثیر قابل ملاحظه ای بر میزان بازدید از سایت دارد.
شیوه طراحی، نوآوری، محتوا، سهولت استفاده و تعاملی بودن، برخی از معیارهایی هستند که درکیفیت وب سایت ها مدنظر قرار می‌گیرند.»
منابع:
خالقی، نرگس: داورپناه، محمدرضا (۱۳۸۵)” بررسی وضعیت وب سایت های ایرانی براساس معیارهای عمومی ارزیابی”، مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی.
زاهدی، شمس السادات(۱۳۸۹)،” بررسی تطبیقی وب‌سایت‌های برتر دانشگاه های جهان و ارائه الگویی مناسب برای دانشگاه های کشور”، پژوهش های مدیریت در ایران، دوره ۱۵، شماره ۲.
فرج پهلو، عبدالحسین: صابری، مریم(۱۳۸۷)”بررسی ویژگی‌های ساختاری و محتوایی مطرح در طراحی وب سایت‌های کتابخانه‌های دانشگاهی ایران از دیدگاه کاربران و متخصصان ایرانی طراح این وب‌سایت‌ها” پیام کتابخانه، زمستان ۱۳۸۷.
محمد اسماعیل، صدیقه (۱۳۸۳)، ” بررسی کاربردپذیری وب‌سایت‌های دانشگاه‌های صنعتی کشور”، پایانامه دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
عصاره، فریده (۱۳۸۱)، ” معیارهای ارزیابی منابع اینترنتی”، فصلنامه کتاب، شماره ۱۳، صص ۶۱-۷۳.
حاجی زین العابدینی، محسن: مکتبی فرد، لیلا: عصاره، فریده (۱۳۸۴)” تحلیل پیوندهای وب‌سایت‌های کتابخانه‌های ملی جهان” مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی،۷، ۱۷۳-۱۹۳.
